2 december. Ik ben net aangekomen op het vliegveld van Porto Alegre in Rio Grande do Sul, de meest zuidelijke provincie van Brazilië. Het is warm hier! Door de warme wind loop in naar het autoverhuurbedrijf om mijn Fiat Mobi op te halen. Mijn wijnreis naar Vale dos Vinhedos – oftewel Vallei van de Wijngaarden – kan beginnen!
Pizzeria’s, trattoria’s en kaffee-hausen
Ik kijk uit het raam van de auto en zie de uithangborden voorbij flitsen: Pizzaria Sapore, Ristorante di Bartolomeu, Oma’s Kaffeehaus. Het is net alsof ik door een Europa themapark rijd. Links zie ik de Italiaanse palazzo’s en agriturismo’s passeren, omlijnd met keurige rijen van cipressen en olijfbomen. En een stukje verderop rijd ik langs de Oostenrijkse skichalets, compleet met houten balkons die versierd zijn met kleurrijke bloemen. Er is zelfs een klein Nederlands wijkje, waar de kaas, klompen, windmolens en kanalen in Hollandse kleuren pronken. Het blijkt een projectje te zijn van een geëmigreerd Nederlands echtpaar. Een home-away-from-home, zo gezegd.
Ik ben verrast, maar toch klopt er iets niet aan dit plaatje…alles is zo tropisch en groen. De bananen- en palmbomen geven weg dat we niet in Europa zijn, maar in Brazilië. Maar één ding is zeker: de invloed van de Europese immigratiestromen in zeer zichtbaar in het landschap, de gastronomie en de cultuur.
Koekie
Het is 2 uur rijden van het vliegveld naar Vale dos Vinhedos. En bij de zoveelste snoekduik realiseer ik me: autorijden in Brazilië is niet voor mensen met een zwak hart. In mijn hoofd hoor ik de woorden van mijn Braziliaanse stiefmoeder: ‘Op papier zijn er verkeersregels, maar je bent beter af als je op al je zintuigen vertrouwd om niet platgereden te worden door een grote caminhão (vrachtwagen). Want ik kan je vertellen: dat win je niet, laat staan dat je het overleefd.’ Wijze woorden, die ik nu begin te voelen.
‘Misschien was het beter geweest als ik een wat robuustere auto had genomen.’ zeg ik hardop in de auto, zonder het te willen jinxen. Want de komende week moet ik volledig op mijn Fiat Mobi’tje vertrouwen. We zullen van hot naar her rijden. En met zijn 1L 4 cilinder paardenkracht komt hij misschien nét (ken net!) in de 2e of 3e versnelling boven op de berg als hij z’n best doet. ‘Koekie, zo ga ik je noemen!’ zeg ik. ‘Koekie, omdat je zo solide als een koekblik bent van buiten, maar zoet van binnen.’
Twee uur en 5 bijna-dood-ervaringen later, komen Koekie en ik veilig aan in de met wijngaard-bezaaide heuvels van Vale dos Vinhedos, waar de druiven sierlijk aan de stok groeien en de mensen een goed glas wijn drinken bij hun Italiaanse cappelletti soep.
Grootse wijnen uit een groots land
De volgende dag heb ik een lunchafspraak met Douglas. Douglas is eigenaar van een bedrijf dat gespecialiseerd is in Braziliaanse wijnreizen. We gaan het hebben over Braziliaanse wijn. We ontmoeten elkaar in de school voor de gastronomie in Flores da Cunha. Hier kun je een 3-gangenmaaltijd met bijpassende wijn bestellen voor een heel schappelijke prijs. Hij begint te vertellen: ‘Brazilië maakt veel wijn, al zul je dat misschien niet verwachten. We maken maar een klein beetje minder dan Duitsland, en bijna twee keer zoveel als Oostenrijk. De meeste mensen weten dit niet, omdat de overgrote meerderheid van de wijn – meer dan 80% - in Brazilië blijft. Maar als je erover nadenkt is het eigenlijk wel logisch. Het zuiden van Brazilië grenst aan Uruguay, een land dat bekend staat om de stevige rode wijn. En de zuidelijke wijnregio’s van Brazilië liggen op dezelfde breedtegraad als Zuid-Afrika en Australië, waar ook veel goede wijn gemaakt wordt.’
Hij gaat door: ‘Wist je dat de meest noordelijke en meest zuidelijke wijngaard in Brazilië bijna 3.500 kilometer uit elkaar liggen?’ 3500 kilometer. Ik probeer dit te vertalen naar Europese begrippen, want in ons kleine kikkerlandje is bijna alles op steenworp afstand. Ik antwoord: ‘Ik denk dat het ongeveer zo ver is als van Nederland naar Spanje rijden…en terug. Maar ik weet het niet zeker’. We kijken samen op Google Maps en constateren dat 3.500 kilometer even ver is als van Nederland naar Turkije. Douglas doet er nog een schepje bovenop: ‘En wist je dat Europa bijna helemaal binnen de landsgrenzen van Brazilië past?’ ‘Ja, antwoord ik, toevallig weet ik dat. Maar ik weet dat alleen omdat een deel van mijn familie Braziliaans is. Ik denk dat de gemiddelde Nederlander geen idee heeft hoe groot Brazilië eigenlijk is.’
Wijn & mango’s
Douglas vertelt verder: ‘Ook in het verre noorden van Brazilië wordt wijn gemaakt, in vale do São Franciso. Die regio is zo anders dan de rest. Het is de wijnregio die het dichtst bij de evenaar ligt van alle regio’s van de wereld. De enige reden dat hier wijn gemaakt kan worden is vanwege de irrigatie vanuit de rivier die door het gebied loopt. De wijnen, zowel de witte als de rode, zijn licht en fruitig. En de regio staat naast wijn vooral bekend als grootste groeigebied voor tafeldruiven…en mango’s!’ Gek, denk ik bij mezelf, een wijnregio die mango’s produceert. Dat zijn 2 extremen die ik moeilijk kan bevatten. Net als de Italiaanse en Duitse ondernemingen die overal in de omgeving te zien zijn. Ook dat vind ik nog steeds desoriënterend en intrigerend tegelijk.
In de tussentijd heeft de ober ons 2 glazen wijn gebracht. Een lichte – bijna groene – kleur, aroma’s van groene appel, citrus, perzik, en heel verfrissend om te drinken. Het doet me denken aan de fruitige vinho verde wijnen uit het noorden van Portugal. ‘Wat voor wijn is dit?’ vraag ik aan Douglas. Hij glimlacht en antwoord: ‘Ja, dit is één van m’n favoriete wijnen. Het is de ‘Green’ van Viapiana. Het wijnhuis is hier vlakbij, een kwartiertje rijden.’ Uitstekend, denk ik bij mezelf, daar maak ik straks zeker een stop op de terugweg. Ik vraag aan Douglas: ‘Wat is nou typisch voor Braziliaanse wijn?’ Hij antwoord: ‘Fris, fruitig, maar met voldoende zuren om interessant te blijven tijdens het drinken. En we maken ook goede bubbels. Geweldige kwaliteit, en zo veel variatie. Van fruitig en lichte beachbubbels tot krachtige en gistige klassewijnen.’
Zo veel druiven, zo veel stijlen
Een paar dagen later gaan Koekie en ik weer vol goede moed op stap. Het is weekend, dus we verwachten geen grote caminhãos op onze bumper die ons het leven zuur maken. We hebben een leuke dag voor ons, met een wijnproeverij bij Vinícola Almaúnica (een kleine wijnmaker) en een rondleiding & proeverij bij Miolo (de grootste producent van Brazilië). We rijden door de groene, met fruitbomen begroeide heuvels richting Almaúnica, een ritje van 10 minuten. De oprit naar het wijngoed toe is prachtig, met kaarsrechte rijen cipressen die de weg van de wijngaard scheiden.
Ik krijg een privé-proeverij aangeboden met de medewerker van die dag die het beste Engels spreekt. En samen – in een mix van Engels, Spaans en Portugees – weten we elkaar prima verstaanbaar te maken. Ik mag een brede variëteit aan wijnen proeven: drie bubbels (blanc, brut nature, and nature rose), 2 stijlen van chardonnay, en verschillende rode wijnen (zowel van 1 druivenras als blends) van pinot noir, syrah (the benchmark wine), cabernet sauvignon, cabernet franc en malbec.
De wijnen zijn interessant en leuk om te proeven, omdat er zo veel verschillende stijlen zijn en omdat ze onmiskenbaar anders smaken dan andere wijnregio’s. Voor mijn gevoel is de gemeenschappelijke noemer dat de wijnen veel fruitigheid hebben en een goede balans van zoet en zuur, waardoor de wijnen makkelijk te drinken zijn zonder saai te worden. Mijn favoriet is met kop en schouders de brut nature rosé, omdat de wijn voor 30% uit malbec druiven bestaat – naast de klassieke chardonnay en pinot noir druiven. De malbec voegt een zijdezacht gevoel toe, bijna als chocola. De wijn&spijs tip bij dit gerecht is feijoada, een hartig en zwaar gerecht van zwarte bonen en vlees. Ik kan me dat voorstellen, omdat de frisse wijn het zware gerecht kan uitbalanceren.
Braziliaanse wijncultuur
Na het proeven van de beste lasagna van Vale dos Vinhedos bij Ristorante di Bartolomeu, rijd ik door naar wijngoed Miolo. Vinni – één van de sommeliers en docenten – geeft een rondleiding door de wijngaarden en wijnkelder. Miolo heeft ongeveer 1.000 hectare wijngaarden in verschillende wijnregio’s van Brazilië en produceert meer dan 13 miljoen flessen wijn per jaar. In de jaren ‘70 is Miolo begonnen met het planten van ‘fijne’ druiven in plaats van de meer aangeplante ‘gangbare’ druiven. ‘Wat is het verschil tussen fijne en gangbare druiven?’ vraag ik. ‘Dat onderscheid ken ik niet.’
Vinni antwoord: ‘Gangbare druiven komen van de Vitis Labrusca druivenplantsoort. Druivensoorten die hier aan groeien zijn bijvoorbeeld de Rubia, Isabella, Concord en Niagara. Als er van deze druivensoorten wijn gemaakt wordt, worden ze vaak omschreven als aards en ‘foxy’. Dit laatste is moeilijk te vertalen uit het Engels, maar laten we het animaal of dierlijk noemen. Bovendien zijn de wijnen een beetje zuur en laag in alcohol (rond de 11%). ‘Fijne’ wijnen – in het Portugees ‘vinhos finos’ – worden gemaakt van fijne druivenrassen die kunnen worden geoogst van de geïmporteerde Europese Vitis Vinifera druivenplantsoort. Deze druivensoorten ken je wel. Ze zijn bijvoorbeeld pinot noir, merlot, chardonnay, sauvignon blanc, etc. Op dit moment is in Brazilië nog steeds slechts 20% van de wijnproductie van ‘fijne’ druivenrassen, maar dit percentage neemt gestaag toe.’
Ik vraag hem waarom, en Vinni vertelt verder: ‘De Braziliaanse wijnen worden steeds bekender en ook meer erkend, zowel nationaal als internationaal. Zo is bijvoorbeeld tijdens de COVID-19 pandemie het aantal liters wijn dat een Braziliaan per persoon drinkt met 30% gestegen van 2.1 liter per jaar naar 2.8 liter per jaar, en dit blijft hoog. Ter vergelijking, de Argentijnen drinken 19.5 liter per jaar en de Fransen maar liefst 46 liter wijn per jaar! We denken dat de Brazilianen tijdens de lockdowns meer tijd hadden om zich in andere dingen te verdiepen en dat ze thuis graag een luxer gevoel wilde creëren. Bovendien zijn wijnen van de chardonnay of merlot druif speciaal voor ons, omdat ze daarmee de Europese stijl kunnen beleven.’ We eindigen de tour met een uitstekende proeverij van Miolo-wijnen van het verre noorden van Brazilië tot het verre zuiden.
Grote, grote taart
Na een volle week met nieuwe ervaringen is het tijd voor het volgende onderdeel van mijn wijnreis: Mendoza in Argentinië. Ik rijd met Koekie terug naar het vliegveld in Porto Alegre. Op de radio hoor in de bossanova muziek spleen, en mijn gedachten dwalen af. Wat was Brazilië leuk en verfrissend anders! Ik voelde me zo welkom bij Pousada Peculiare, waar ze trouwens ook lekkere wijnen maakten. En het was eigenlijk best makkelijk om contact te leggen met de wijnboeren, zelfs ondanks de taalbarrière (hulde voor whatsapp en google translate!). Wie me in ieder geval bij zal blijven is Familia Geisse, de benchmark van Braziliaanse mousserende wijn, waar Pedro – een jonge wijnmaker met Italiaanse roots – me bijpraatte over alle ins&outs van Braziliaanse bubbels. Ook Familia Bebber was bijzonder, waar de wijnmakers stoere en gedurfde wijnen maken om de Braziliaanse gaucho-cultuur te eren (en ja, er zijn nog steeds veel cowboys in Brazilië!). Viapiana en Luiz Argenta staan ook op mijn shortlist met hun stijlvolle en elegante wijnen die een kunstzinnig en boetiek gevoel uitstralen. En niet te vergeten: het lichtjesfeest voor Kerst in Gramado, een stad die als twee druppels water op de knusse Oostenrijkse bergdorpjes lijkt. Ik moet zeker nog een keer terug naar Brazilië, want ik heb maar een klein deel van Brazilië als wijnland kunnen zien.
‘Neem over 500 meter de afslag.’ beveelt de strenge Britse Google Maps mevrouw mij. Ze wil kennelijk niet dat ik wéér de verkeerde afslag neem…😊 Ik word wakker uit mijn dagdroom. We zijn bij het vliegveld aangekomen. Ik lever Koekie in bij het autoverhuurbedrijf en maak een diepe buiging voor dit kleine autootje, die de heuvelachtige route en het genadeloze verkeer toch maar mooi heeft overmeesterd. Maar toch, de volgende keer, dan huur ik een grote, grote taart.
Wil je meer lezen over Braziliaanse wijn?
Bekijk dan mijn achtergrondartikel hieronder, waar ik ook een lijst met leestips en referenties heb toegevoegd. Het artikel is voor nu alleen in het Engels beschikbaar.
コメント